Τράπεζα της Ελλάδος: “Βουνό” η απόκτηση στέγης – Έως και μισός μισθός για δαπάνες στέγασης
Σύμφωνα με μελέτη της Τράπεζας της Ελλάδος, ο λόγος του συνολικού κόστους στέγασης προς το καθαρό ετήσιο διαθέσιμο εισόδημα για τους ενοικιαστές (με πολύχρονη μίσθωση) έφτανε το 37,5% το 2023, έναντι 26,4% που είναι ο μέσος όρος της ΕΕ. Για τα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα το ποσοστό επιβάρυνσης υπερβαίνει το 48%. Οπότε, το γεγονός αυτό έχει καταστήσει πλέον την απόκτηση ή η μίσθωση στέγης στη χώρα μας, να μοιάζει με βουνό. Πιο συγκεκριμένα, ολοένα και μεγαλύτερο ποσοστό του εισοδήματος των νοικοκυριών κατευθύνεται σε δαπάνες για τη στέγαση του καταλαμβάνοντας εξαιτίας αυτού έναν από τους υψηλότερους δείκτες στεγαστικής επιβάρυνσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Από την άλλη αυξητική είναι η τάση και στον δείκτη τιμής προς εισόδημα, που αποτυπώνει την αναλογία μεταξύ του κόστους απόκτησης κατοικίας και των ετησίων εισοδημάτων. Το 2023 ο δείκτης αυτός έφτασε στο 7,8, από 6,4 το 2017, γεγονός που φανερώνει πως απαιτούνται πάρα πολλά χρόνια προκειμένου κάποιος φορολογούμενος να αγοράσει πρώτη κατοικία με το περίσσευμα του ετήσιου εισοδήματος του .
Η επιβάρυνση είναι ιδιαίτερα μεγάλη για τα ευάλωτα νοικοκυριά . Το 30% με το χαμηλότερο εισοδηματικό επίπεδο δαπανά,σύμφωνα με τη μελέτη της ΤτΕ , σχεδόν το μισό του ετήσιο εισόδημα ώστε να καλύψει τις στεγαστικές του ανάγκες.. Το φαινόμενο αφορά πρωτίστως τους ενοικιαστές (πάνω από 1 εκατομμύριο στη χώρα μας ) , και κυρίως αυτούς που διαβιούν στα μεγάλα αστικά κέντρα.
Η κατάσταση επιβαρύνεται περαιτέρω από την αύξηση των τιμών ενοικίασης, οι οποίες την περίοδο 2018–2023 καταγράφουν ανοδικές τάσεις σε όλα τα μεγέθη κατοικιών. Το κόστος στέγασης αυξάνεται τόσο για όσους νοικιάζουν όσο και για όσους αποπληρώνουν στεγαστικά δάνεια. Για τα δεύτερα, η αναλογία δαπάνης προς εισόδημα πλησιάζει το 32%, κυρίως λόγω της αύξησης των επιτοκίων την τελευταία διετία.
Ταυτόχρονα, οι δημόσιες δαπάνες της Ελλάδας για τη στήριξη της στέγασης είναι από τις χαμηλότερες στην Ευρώπη, μόλις 0,1% του ΑΕΠ για το 2022, επιδεινώνοντας περαιτέρω τη θέση των νοικοκυριών.
Από την ανάλυση της Τράπεζας προκύπτει επίσης ότι η Ελλάδα απέχει σημαντικά από άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως προς τα ποσοστά στέγασης που θεωρούνται «ικανοποιητικά ». Ετσι ενώ σε χώρες όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η Ολλανδία, ο σχετικός δείκτης για τους ενοικιαστές κυμαίνεται από 20% έως 28%, στην Ελλάδα σταθερά υπερβαίνει το 35% από το 2018 και μετά. Αποτέλεσμα ο λόγος τιμής ακινήτου προς εισόδημα στην Ελλάδα να παραμένει ένας από τους υψηλότερους στην ΕΕ ,και μάλιστα να επιδεινώνεται την τελευταία πενταετία, καθώς δεν καταγράφεται αντίστοιχη αύξηση στα πραγματικά εισοδήματα των νοικοκυριών.
ΠΟΙΕΣ ΟΙ ΑΙΤΙΕΣ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΣΤΕΓΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ..
Η μελέτη επισημαίνει συγκεκριμένους παράγοντες όπως :
– Η εξάπλωση των βραχυχρόνιων μισθώσεων τύπου Airbnb, κυρίως σε τουριστικές περιοχές, έχει εκτοπίσει μακροχρόνιους ενοικιαστές.
– Η αυξημένη ζήτηση από ξένους επενδυτές, με κίνητρα όπως το πρόγραμμα “Χρυσή Βίζα”, έχει οδηγήσει σε αυξήσεις στις τιμές κατοικιών.
– Η παντελής έλλειψη κοινωνικής στέγασης καθιστά την Ελλάδα μοναδική περίπτωση στην ΕΕ, με όλο το βάρος να πέφτει στην ιδιωτική αγορά.
ΤΙ ΠΡΟΤΕΙΝΕΤΑΙ..
– Ανάπτυξη προγραμμάτων κοινωνικής και προσιτής κατοικίας.
– Ρύθμιση των βραχυχρόνιων μισθώσεων για να διατηρηθεί διαθέσιμη στέγη για τους ντόπιους.
– Ενίσχυση των επιδομάτων ενοικίου σε ευάλωτα νοικοκυριά.
– Φορολογικά κίνητρα για ιδιώτες επενδυτές σε έργα προσιτής κατοικίας.
– Μεταρρύθμιση της φορολογίας ακινήτων, ώστε να μειωθούν οι στρεβλώσεις στην αγορά.