Η μάχη για την «ελευθερία της έκφρασης» στις ΗΠΑ – Κίνδυνος από την συγχώνευση ψυχαγωγίας και πολιτικής
Κοινοβουλευτικοί των δημοκρατικών ανήγγειλαν χθες Πέμπτη πως θα προτείνουν σχέδιο νόμου για να «προστατευτεί η ελευθερία της έκφρασης» στις ΗΠΑ, η οποία απειλείται κατ’ αυτούς από τον Aμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ και την κυβέρνησή του, ιδίως υπό το φως των ανακοινώσεών τους μετά τη δολοφονία του συντηρητικού διαμορφωτή κοινής γνώμης Τσάρλι Κερκ, σημαιοφόρου της νεολαίας των Tραμπιστών. Κατοχυρωμένη στην πρώτη τροπολογία του αμερικανικού Συντάγματος, η ελευθερία της έκφρασης είναι θεμελιώδες στοιχείο της αμερικανικής δημοκρατίας.
Ψυχαγωγία και την πολιτική να συγχωνεύονται όλο και περισσότερο
Η ένταση γύρω από την αναστολή του «Jimmy Kimmel Live!» δημιουργεί μια νέα φάση στην αντιπαράθεση για την ελευθερία του λόγου στην Αμερική, καθώς και την υποχρέωση των μέσων ενημέρωσης να διατηρούν την πολιτική τους ουδετερότητα, ενώ ταυτόχρονα προστατεύουν το δικαίωμα της κριτικής και της ειρωνείας, που αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της αμερικανικής πολιτιστικής κληρονομιάς. Η κίνηση της ABC να αναστείλει την εκπομπή του Τζιμι Κίμελ κατά πολλούς αποτελεί απόδειξη του τρόπου με τον οποίο οι μεγάλες εταιρείες επηρεάζονται από πολιτικά συμφέροντα και εξωτερικές πιέσεις. Το φαινόμενο της πολιτικοποίησης των μέσων ενημέρωσης είναι πιο έντονο από ποτέ, με την ψυχαγωγία και την πολιτική να συγχωνεύονται όλο και περισσότερο.
Η απόφαση αυτή επηρεάζει όχι μόνο την καριέρα του Κίμελ, αλλά και τη σχέση του κοινού με μεγάλες εταιρείες όπως η Disney. Στην εποχή του διαδικτύου και των κοινωνικών δικτύων, οι καταναλωτές εκφράζουν τη δυσαρέσκειά τους άμεσα, ακυρώνοντας συνδρομές και ανακοινώνοντας τις αντιρρήσεις τους δημόσια.
Ποιες θα είναι οι μακροπρόθεσμες συνέπειες αυτής της απόφασης για τον κόσμο της τηλεόρασης και την πολιτική σκηνή; Μόνο ο χρόνος θα δείξει, καθώς η διαμάχη για την ελευθερία του λόγου εντείνεται σε μια περίοδο που οι πολιτικές πιέσεις γίνονται όλο και πιο αισθητές στην καθημερινή ζωή των Αμερικανών πολιτών.
Αντίπαλοί της κατηγορούν την κυβέρνηση Τραμπ πως την καταπατά και χαρακτήρισαν λογοκρισία τη διακοπή προχθές Τετάρτη της δημοφιλούς βραδινής εκπομπής του αστέρα της αμερικανικής τηλεόρασης Τζίμι Κίμελ, για σχόλιά του που θεωρήθηκαν πως υπερέβησαν τα εσκαμμένα μετά τον φόνο του Τσάρλι Κερκ τη 10η Σεπτεμβρίου.
«Αυτή είναι λογοκρισία. Κρατικός έλεγχος του λόγου. Δεν είναι η Αμερική αυτή», είπε σε αγανακτισμένο τόνο ο γερουσιαστής Κρις Μέρφι κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στο Κογκρέσο, κατηγορώντας τον πρόεδρο Τραμπ ότι «εκμεταλλεύεται» την «εθνική τραγωδία» για να «καταστρέψει την αντιπολίτευση» αντί να «ενώσει τη χώρα».
Το σχέδιο νόμου που ανέφεραν πως θα καταθέσουν δημοκρατικοί αιρετοί σκοπό έχει να «δημιουργηθεί συγκεκριμένη προστασία για όσους μπαίνουν στο στόχαστρο για πολιτικούς λόγους», εξήγησε.
Προβλέπει ακόμη «αληθινές συνέπειες για κυβερνητικούς αξιωματούχους οι οποίοι εκμεταλλεύονται την εξουσία τους για να επιτεθούν στην ελευθερία της έκφρασης» πρόσθεσε, χωρίς να διευκρινίσει ποια θα είναι τα μέτρα ούτε το χρονοδιάγραμμα για την υποβολή του νομοσχεδίου στο Κογκρέσο.
«Η ελευθερία της έκφρασης είναι ακρογωνιαίος λίθος της δημοκρατίας μας και αυτή η κυβέρνηση προσπαθεί να την πνίξει. Δεν θέλει ο κόσμος να εκφράζεται καν όταν δεν της αρέσει αυτό που έχει να πει. Αυτός είναι κατήφορος προς αυταρχικό καθεστώς», υπερθεμάτισε ο επικεφαλής της μειοψηφίας των δημοκρατικών στην αμερικανική άνω Βουλή, ο Τσακ Σούμερ, προβλέποντας «σταυροφορία χωρίς τέλος».
Πρόσφατες δηλώσεις της υπουργού Δικαιοσύνης Παμ Μπόντι, η οποία έκρινε ότι ο «λόγος μίσους» δεν προστατεύεται από την πρώτη τροπολογία του θεμελιώδους νόμου, προκάλεσαν σάλο, όπως και οι επιθέσεις της κυβέρνησης Τραμπ εναντίον μεγάλων ονομάτων του παραδοσιακού Τύπου, που κατηγορεί για στράτευση εναντίον της.
Την Τρίτη, ο Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε πως καταθέτει μήνυση και αγωγή για συκοφαντική δυσφήμιση σε βάρος της εφημερίδας New York Times, απαιτώντας 15 δισεκατομμύρια δολάρια σε ζημίες και τόκους, ενώ είχε ήδη ανακοινώσει τον Ιούλιο πως απαιτεί 10 δισεκατομμύρια δολάρια από τη Wall Street Journal, επίσης για δυσφήμιση.
Το κείμενο των δημοκρατικών έχει σκοπό να «προστατευτούν εκκλησίες, ενώσεις, εφημερίδες, πανεπιστήμια, φοιτητές, εργαζόμενοι, από κάθε πρόεδρο που βάζει στο στόχαστρο πολιτικούς αντιπάλους του» – κάποιες από αυτές τις κατηγορίες έχουν μπει συγκεκριμένα στο στόχαστρο του Ντόναλντ Τραμπ αφότου επέστρεψε στον Λευκό Οίκο –, ανέφερε ο δημοκρατικός βουλευτής Γκρεγκ Κασάρ, μέλος της Βουλής των Αντιπροσώπων.
Οι κοινοβουλευτικοί των δημοκρατικών κάλεσαν ρεπουμπλικάνους συναδέλφους τους, που έχουν πλειοψηφία – αν και οριακή – και στα δυο σώματα του αμερικανικού κοινοβουλίου, να υποστηρίξουν την πρωτοβουλία, βάζοντας «την υγεία της δημοκρατίας μας πάνω από την πίστη στον ηγέτη τους».
Πολιτική θύελλα
Η απόφαση του ABC να αναστείλει επ’ αόριστον την εκπομπή Jimmy Kimmel Live!, που παρουσίαζε ο κωμικός Τζίμι Κίμελ, έχει προκαλέσει σάλο στις ΗΠΑ, με τον κόσμο της ψυχαγωγίας, ενώσεις εργαζομένων και δημόσια πρόσωπα να αντιδρούν έντονα στην απόφαση.
Η αναστολή ήρθε μετά από πιέσεις από την Ομοσπονδιακή Επιτροπή Επικοινωνιών (FCC), η οποία φέρεται να αντέδρασε σε σχόλια του παρουσιαστή Τζίμι Κίμελ για τον θάνατο του δεξιού ακτιβιστή Τσάρλι Κερκ.
Ο Κίμελ, κατά τη διάρκεια της εκπομπής του την περασμένη Δευτέρα, είχε ασκήσει σφοδρή κριτική στους Ρεπουμπλικανούς και στην κίνηση MAGA (Make America Great Again). Αμέσως μετά την προβολή των σχολίων του, το ABC ανακοίνωσε την αναστολή της εκπομπής, λίγες ώρες μετά την απειλή του προέδρου της FCC, Μπρέντναν Καρ, ότι θα «λάβει μέτρα», ενώ ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ και άλλοι Ρεπουμπλικανοί επαίνεσαν την απόφαση.
Ο ίδιος ο Κίμελ, παρά την αναστολή της εκπομπής του, έχει καταδικάσει την επίθεση εναντίον του Κερκ και εξέφρασε τη συμπαράστασή του στην οικογένεια του αδικοχαμένου ακτιβιστή.
Άμεση και έντονη ήταν η αντίδραση από το Χόλιγουντ. Εμβληματικά πρόσωπα του χώρου, όπως ο πρώην παρουσιαστής και κωμικός Ντέιβιντ Λέτερμαν, χαρακτήρισαν την απόφαση «απαράδεκτη» και «επικίνδυνη για τη δημοκρατία», τονίζοντας ότι αυτή η κίνηση ανοίγει τον δρόμο για αυστηρότερη λογοκρισία και περιορισμό της ελευθερίας του λόγου.
Το ζήτημα έλαβε μεγάλη πολιτική διάσταση, με τα συνδικάτα που εκπροσωπούν συγγραφείς και ηθοποιούς (WGA, SAG-AFTRA, AFM) να καταδικάζουν την απόφαση, βλέποντάς την ως «επίθεση στην ελευθερία του λόγου». Αντιπρόσωποι του WGA πραγματοποίησαν διαδήλωση μπροστά από τα στούντιο της Disney στο Μπέρμπανκ, ενώ συνθήματα όπως «Υπερασπιστείτε την ελευθερία του λόγου» και «Το ABC υποτάσσεται στον φασισμό» κυριάρχησαν στα πανό των διαδηλωτών.
Δημοκρατικοί ζητούν την παραίτηση Καρ -«Πυρά» από Ομπάμα
Οι πολιτικές αντιδράσεις δεν άργησαν να έρθουν, με Δημοκρατικούς ηγέτες να ζητούν την παραίτηση του Μπρένταν Καρ, χαρακτηρίζοντας την παρέμβασή του «κατάχρηση εξουσίας» και «εκφοβισμό» προς τα μέσα ενημέρωσης. Ο πρώην πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα, σε δήλωσή του, υπογράμμισε ότι η «μάχη για την ελευθερία του λόγου» έχει φτάσει σε επικίνδυνα επίπεδα, καθώς η κυβέρνηση Τραμπ φέρεται να ασκεί πίεση στις εταιρείες μέσων μαζικής ενημέρωσης για να «φιμώσουν» όσους δεν ευθυγραμμίζονται με την πολιτική του.
Από την πλευρά των Ρεπουμπλικανών, ορισμένοι, όπως ο βουλευτής Μάικ Τζόνσον, υπερασπίστηκαν την απόφαση του ABC, τονίζοντας πως η εκπομπή του Κίμελ ξεπέρασε τα όρια της αποδεκτής κριτικής, ενώ ο Ντέιβ Πόρτνοϊ του Barstool Sports είπε ότι η κίνηση δεν συνιστά «κουλτούρα ακύρωσης», αλλά «αντίδραση στις συνέπειες των πράξεων του παρουσιαστή».
Διαμαρτυρίες έξω από τα στούντιο της Disney
Πλήθος κόσμου συγκεντρώθηκε έξω από τα Walt Disney Studios στο Μπέρμπανκ της Καλιφόρνια, μετά την απόφαση του τηλεοπτικού δικτύου ABC (που ανήκει στην Disney Entertainment) να «αναστείλει επ’ αόριστον» τον γνωστό κωμικό παρουσιαστή.
Η διαμαρτυρία έξω από το στούντιο συνεχίζεται για δεύτερη μέρα, καταδεικνύοντας την πόλωση που έχει προκαλέσει το περιστατικό. Οι διαδηλωτές εκφράζουν την υποστήριξή τους στον Κίμελ και την ελευθερία της έκφρασης. Ωστόσο, υπάρχουν και φωνές που θεωρούν ότι οι τοποθετήσεις του παρουσιαστή ήταν ακατάλληλες και ανεύθυνες.
Η κατάσταση παραμένει τεταμένη, με τα βλέμματα στραμμένα σε ABC και Disney, που καλούνται να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες των αποφάσεών τους στο πλαίσιο αυτής της αμφιλεγόμενης αντιπαράθεσης.
Ένας χρήστης στο X (πρώην Twitter) ανάρτησε μια εικόνα από τον λογαριασμό του Disney+, ανακοινώνοντας ότι ακύρωσε τη συνδρομή του ως ένδειξη διαμαρτυρίας, σχολιάζοντας: «Ακύρωσα τη συνδρομή μου στο Disney+ και το HULU επειδή το ABC υποτάχθηκε στον φασισμό του Τραμπ και του Καρ».
Ένας άλλος χρήστης ανέφερε: «Ακύρωσα τη συνδρομή μου στο Disney+ και επίσης ένα προγραμματισμένο ταξίδι στα στούντιο. Όσο κι αν αγάπησα την Disney στη ζωή μου, αυτό που έκανε το ABC είναι αηδιαστικό και αντεθνικό».
Τραμπ: «Να αφαιρεθούν οι άδειες από τα δίκτυα που με επικρίνουν»
Ο Ντόναλντ Τραμπ, κατά την επιστροφή του από τη Βρετανία, μίλησε για το ζήτημα στους δημοσιογράφους, προτείνοντας ότι τα τηλεοπτικά δίκτυα που κριτικάρουν την πολιτική του θα έπρεπε να χάσουν τις άδειες τους. «Έχω διαβάσει ότι τα δίκτυα είναι 97% εναντίον μου, αλλά κατάφερα να κερδίσω με μεγάλη διαφορά», είπε ο Αμερικανός Πρόεδρος. «Αυτά τα δίκτυα παίρνουν άδειες για να εκπέμπουν. Αν δεν τους αρέσει αυτό, ίσως πρέπει να τους αφαιρεθούν οι άδειες», πρόσθεσε.
Η FCC, υπό την ηγεσία του Μπρένταν Καρ, δήλωσε ότι θα συνεχίσει να ελέγχει τα τηλεοπτικά δίκτυα για τη διασφάλιση του δημοσίου συμφέροντος. Ωστόσο, ειδικοί νομικοί τονίζουν ότι η Πρώτη Τροπολογία του Συντάγματος των ΗΠΑ προστατεύει την ελευθερία της έκφρασης, κάτι που καθιστά δύσκολο για την FCC να αποσύρει άδειες βάσει πολιτικών διαφορών.
Η συζήτηση για την ελευθερία της έκφρασης και τα όρια της κωμωδίας. Το περιστατικό έχει πυροδοτήσει μια ευρύτερη συζήτηση για τα όρια της ελευθερίας της έκφρασης, ειδικά όταν πρόκειται για σχόλια που προκαλούν ή που ενδέχεται να θεωρηθούν προσβλητικά ή επικίνδυνα. Οι υποστηρικτές του Κίμελ τονίζουν ότι ως κωμικός, έχει το δικαίωμα να αστειεύεται με όλα τα θέματα, ακόμη και με τα πιο ευαίσθητα, ενώ οι επικριτές του ABC κατηγορούν το δίκτυο ότι υποκύπτει σε πολιτική πίεση και καταπατά τα δικαιώματα των ανθρώπων να εκφράζονται ελεύθερα.