6 Αυγούστου. Μεταμόρφωση του Σωτήρος: Γιατί ευλογούνται τα σταφύλια;
Γ. Σκαλτσή, Καθηγητου Α.Π.Θ – Απόσπασμα
6 Αυγούστου. Μεταμόρφωση του Σωτήρος
…Η ΕΥΛΟΓΙΑ τῶν σταφυλιῶν κατὰ τὴ Μεταμόρφωση κατανοεῖται μέσα ἀπὸ τὶς θεολογικές, ἀνθρωπολογικὲς καὶ κοσμολογικὲς διαστάσεις τῆς ἑορτῆς αὐτῆς. ῾Ο Κύριος «ἡμέρας ἓξ» ἢ «ὡσεὶ ἡμέρας ὀκτώ», μετὰ τὴν πρόρρηση τοῦ Πάθους Του, «εἰς ὄρος ὑψηλόν… μετεμορφώθη ἔμπροσθεν αὐτῶν (Πέτρου, ᾿Ιακώβου καὶ ᾿Ιωάννου), καὶ ἔλαμψε τὸ πρόσωπον αὐτοῦ ὡς ὁ ἢλιος, τὰ δὲ ἱμάτια αὐτοῦ ἐγένετο λευκὰ ὡς τὸ φῶς».
Αὐτὸς εἶναι ὁ Δημιουργὸς τοῦ κόσμου,ἀλλὰ καὶ ὁ κυρίαρχος τῶν ἐσχάτων. Αὐτὸς εἶναι ἡ ἄμπελος «ἐν οὐρανοῖς μὲν ἔχουσα τὴν ρίζαν, ἐπὶ γῆς δὲ τὰ κλήματα·ἄμπελος κλαδευομένη τὸ σῶμα, ἀλλ᾿ οὐ τὴν ρίζαν· ἄμπελος μετὰ τρίτην ἡμέραν τοῦ κλαδευθῆναι βλαστάνουσα τὸν βότρυντῆς ἀναστάσεως». Εἶναι φυσικό, λοιπόν, μὲ τὴ Μεταμόρφωση τοῦ Κυρίου νὰ φωτίζεται καὶ νὰ δοξάζεται ὁλόκληρος ὁ κόσμος.
Η μεταμόρφωση του Σωτήρος
῾Η κτίση φαιδρύνεται καὶ ἀποκτᾶ τὴ λαμπρότητα ποὺ εἶχε κατὰ τὸ χρόνο τῆς δημιουργίας. Γι᾿ αὐτὸν ἀκριβῶς τὸ λόγο καὶ ἡ κτίση, ἀνταποκρινόμενη δοξολογικὰ σ᾿ αὐτὴ τὴ δωρεὰ καὶ τὴν ἐλπίδα, ἀναφέρεται πρὸς τὸ Δημιουργό της καὶ τὸν εὐχαριστεῖ, ἀλλὰ καὶ ἡ ᾿Εκκλησία στὴν πιὸ κατάλληλη ἑορτή, τῆς Δημιουργίας καὶ τῶν ᾿Εσχάτωντῆς ἀνανέωσης καὶ τῆς ἐλπίδας, συνηθίζει νὰ εὐλογεῖ τὸν κόσμο καὶ τὶς ἀπαρχές του, ἐπιβεβαιώνοντας ἔτσι ὅτι ἡ ἀνανέωση ἀρχίζει ἀπὸ τὸ Θεό, περνᾶ μέσα ἀπὸ τὴ φύση καὶ καταλήγει στὴσωτηρία τοῦ ἀνθρώπου.
῾Η εὐλογία τῶν σταφυλιῶν, τῶν ἀντιπροσωπευτικῶν αὐτῶν ἀπαρχῶν τοῦ κόσμου, εἶναι μία λειτουργικὴ πράξη ποὺ τονίζει ἰδιαίτερα τὴ δοξολογικὴ καὶ εὐχαριστιακὴ προσφορὰ τῆς ὕλης καὶ τῶν καρπῶν τῆς γῆς στὸ Δημιουργὸ Θεὸ καὶ κτίστη τῶν ἁπάντων.
Πολὺ περισσότερο μάλιστα, ὅταν ὁ καρπὸς αὐτὸς τῆς ἀμπέλου μᾶς δίδει τὸ κρασί, ποὺ ὁ Χριστὸς εὐλόγησε στὴν Κανᾶ, γιὰ νὰ τονίσει τὴν ἐν Χριστῷ μεταμόρφωση τοῦ κόσμου,ἀλλὰ καὶ μᾶς τὸ παρέδωσε στὸ Μυστικὸ Δεῖπνο, ὡς τὸ στοιχεῖο ἐκεῖνο, ποὺ μαζὶ μὲ τὸ ψωμί, τὴν ὥρα τῆς θείας Λειτουργίας ἀφθαρτοποιοῦνται χαρισματικά, μεταποιούμενα σὲ Κυριακὸ «σῶμα καὶ αἷμα», θεία Εὐχαριστία.
Εκτὸς τούτων, ἡ εὐλογία τῶν σταφυλιῶν τονίζει καὶ τὴν ἀνάγκη συνεχοῦς πνευματικῆς καρποφορίας καὶ μεταμορφωτικῆς πορείας τοῦ ἀνθρώπου, καθόσον «οἱ τῷ ὕψει τῶν ἀρετῶν διαπρέψαντες, καὶ τῆς ἐνθέου δόξης ἀξιωθήσονται»
Περιοδ. «᾿Εφημέριος», Σεπτέμβριος 2000, σελ. 11-14
Αρτοκλασία: Τι είναι; Πότε γίνεται & τι συμβολίζει;
Η περίφημη αρτοκλασία είναι κάτι που όλοι έχουμε ακούσει κι ενδεχομένως να έχουμε κάνει και κάποια στιγμή στη ζωή μας.
Τι είναι όμως αυτή η διαδικασία; Γιατί προσφέρουμε άρτους και τι συμβολίζει αυτή η πράξη μας;
Αρτοκλασία: Τι είναι;
Όπως μπορείτε να καταλάβετε, πίσω από τη παραδοσιακή αρτοκλασία και όχι μόνο κρύβονται πολλά ερωτήματα, ενώ δεν είναι και λίγοι οι πιστοί οι οποίοι δεν έχουν προσφέρει ποτέ άρτο ή γενικά δεν ξέρουν και πολλά για την πράξη αυτή. Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να δούμε τι είναι η αρτοκλασία, ποιοι είναι οι συμβολισμοί της, πώς και πότε γίνεται και τι πρέπει να έχουμε μαζί μας για να γίνει σωστά η προσφορά άρτου στην εκκλησία.
Τι είναι η αρτοκλασία
Αν δούμε τη ρίζα της λέξης και την αναλύσουμε, θα καταλάβουμε ότι αρτοκλασία στην ουσία σημαίνει τεμαχισμός ψωμιού ή άρτου. Στην ουσία ο πιστός προσφέρει στην εκκλησία έξι άρτους και στη συνέχεια γίνεται μία μικρή αρτοκλασία λειτουργία – συνήθως μετά τον όρθρο ή τον εσπερινό –
και πέντε από αυτούς τους άρτους κόβονται σε μικρά κομμάτια και μοιράζονται στους πιστούς που βρίσκονται στην εκκλησία (αυτός που τους προσέφερε μπορεί να πάρει κι έναν άρτο για το σπίτι του) ενώ ο έκτος χρησιμοποιείται στο μυστήριο της θείας ευχαριστήριας και την πρόθεση.
Πότε γίνεται η αρτοκλασία;
Δεν υπάρχουν συγκεκριμένες ημερομηνίες για αρτοκλασία ακολουθία, είναι μία λειτουργική πράξη που μπορεί να γίνει ανά πάσα στιγμή. Συνήθως οι πιστοί προσφέρουν άρτους την παραμονή της ονομαστικής τους εορτής ή όταν έχουν κάποια συγκεκριμένη ανάγκη ή γενικά συμβαίνει κάτι σημαντικό στη ζωή τους – ευχάριστο ή δυσάρεστο – και θέλουν την ευλογία της εκκλησίας.
Μπορεί να έχουμε λοιπόν αρτοκλασία υπέρ υγείας, αρτοκλασία μετά από έναν γάμο ή αρραβώνα, μετά από το ξεκίνημα μίας νέας δουλειάς ή επιχείρησης κλπ. Όπως είπαμε και πριν, η αρτοκλασία μπορεί να γίνει μετά τον εσπερινό της παραμονής κάποιας μεγάλης ονομαστικής εορτής ή και μετά την ολοκλήρωση του όρθρου.
Τι συμβολίζει η αρτοκλασία
Η αρτοκλασία έχει τις ρίζες τις στις αρχές της εκκλησίας μας καθώς ξεκινά από τα χρόνια των αποστόλων. Μπορούμε να πούμε ότι το κόψιμο του ψωμιού και το μοίρασμα του στον κόσμο παραπέμπουν στις αγάπες, δηλαδή τα κοινά γεύματα των πρώτων Χριστιανών.
Από εκεί και μετά, οι πέντε άρτοι συμβολίζουν τα πέντε ψωμιά που ευλόγησε και πολλαπλασίασε ο Χριστός στο πεινασμένο πλήθος που είχε μαζευτεί στην έρημο για να τον δει και να τον ακούσει. Όπως είπαμε και πριν, ο έκτος δεν έχει κάποια συμβολική σημασία αλλά γίνεται στην ουσία προσφορά για τα μυστήρια της εκκλησίας.
Τι χρειάζεται στην αρτοκλασία
Στην αρτοκλασία χρειάζονται πάνω απ’ όλα οι έξι άρτοι οι οποίοι μπορούν να παρασκευαστούν είτε στο σπίτι είτε να αγοραστούν από κάποιο φούρνο.
Θα χρειαστείτε επίσης πέντε κεράκια τα οποία θα τοποθετηθούν πάνω σε έναν από τους άρτους. Τέλος, στο καλάθι για αρτοκλασία θα πρέπει να βάλετε κι ένα μπουκάλι κόκκινο κρασί κι ένα μπουκάλι λάδι ενώ συνηθίζεται οι πιστοί να προσφέρουν και καρβουνάκια και θυμίαμα για την εκκλησία, αν και αυτό δεν είναι απαραίτητο.
Τι είναι ο άρτος
Ο άρτος διαφέρει από τη λειτουργιά ή το πρόσφορο καθώς δεν χρειάζεται κατά την παρασκευή του να τοποθετηθεί κάποια σφραγίδα για αρτοκλασία. Η παρασκευή άρτου για αρτοκλασία επίσης διαφέρει από αυτή της λειτουργιάς αφού ο άρτος δεν έχει συγκεκριμένη συνταγή και συνήθως έχει πιο γλυκιά γεύση.
Ο άρτος της γιαγιάς είναι συνήθως γλυκός σαν τσουρέκι ενώ δημοφιλής είναι ο άρτος αρτοκλασίας με γλυκάνισο ενώ την τιμητική της έχει και η περίφημη μοναστηριακή συνταγή για άρτο. Με άλλα λόγια, δεν υπάρχει συγκεκριμένη αρτοκλασία συνταγή γι’ αυτό μπορεί να ακούσετε και για παράξενες συνταγές όπως ας πούμε ο άρτος τσουρέκι νηστίσιμος. Όπως και να έχει, να είστε σίγουροι ότι η προσφορά σας θα γίνει δεκτή τόσο από την εκκλησία όσο και από τους πιστούς