Τηλεργασία στην Ευρωπαϊκή Ένωση Πριν και Μετά τον Κορονοϊό: Που Ήμασταν και Που Κατευθυνόμαστε Τώρα
Από το ξέσπασμα της πανδημίας του COVID-19, η τηλεργασία έχει γίνει ο κανόνας για εκατομμύρια εργαζομένους στην ΕΕ και παγκοσμίως. Η πανδημία ανάγκασε τις επιχειρήσεις και τους εργαζομένους να προσαρμοστούν άμεσα σε νέες μορφές εργασίας, και το σπίτι έγινε το νέο γραφείο για πολλούς. Ειδικά στην ΕΕ, περίπου το 40% των εργαζομένων άρχισαν να εργάζονται εξ αποστάσεως λόγω των συνθηκών της πανδημίας. Πριν από αυτήν την περίοδο, μόλις το 15% των εργαζομένων είχαν την εμπειρία της τηλεργασίας.
Η Κατάσταση της Τηλεργασίας Πριν την Πανδημία
Πριν από την πανδημία, η τηλεργασία ήταν σχετικά σπάνια στην ΕΕ και συνήθως περιοριζόταν σε ορισμένους τομείς ή επαγγέλματα. Σύμφωνα με στοιχεία του Eurostat το 2019, μόλις το 5,4% των εργαζομένων στην ΕΕ εργάζονταν κανονικά από το σπίτι. Αυτό το ποσοστό παρέμεινε σχεδόν σταθερό από το 2009, ενώ μόνο το 9% των εργαζομένων εργάζονταν από το σπίτι τουλάχιστον περιστασιακά. Η τηλεργασία ήταν πιο κοινή στους αυτοαπασχολούμενους, οι οποίοι είχαν μεγαλύτερη αυτονομία στην εργασία τους, και στους υψηλά καταρτισμένους επαγγελματίες που εργάζονταν σε τομείς όπως η πληροφορική, οι νομικές υπηρεσίες και οι επιχειρηματικές υπηρεσίες.
Η Εξάπλωση της Τηλεργασίας Μετά τον Κορονοϊό
Η πανδημία COVID-19 και οι περιοριστικά μέτρα ανάγκασαν εκατομμύρια εργαζομένους να υιοθετήσουν άμεσα την τηλεργασία. Πολλές επιχειρήσεις ανέστειλαν τις λειτουργίες τους στα γραφεία και μετέφεραν τη δραστηριότητά τους στις ψηφιακές πλατφόρμες. Το αποτέλεσμα ήταν ότι η τηλεργασία έγινε επιτακτική για πολλούς τομείς που πριν δεν την είχαν ενσωματώσει ή τη χρησιμοποιούσαν περιστασιακά.
Ταυτόχρονα, διαπιστώθηκε ότι οι εργαζόμενοι σε τομείς όπως η πληροφορική, η εκπαίδευση και οι υπηρεσίες τεχνολογίας επικοινωνίας είχαν την ευχέρεια να προσαρμοστούν πιο γρήγορα στην τηλεργασία λόγω της φύσης της δουλειάς τους, ενώ άλλοι τομείς όπως η κατασκευή ή η φιλοξενία αντιμετώπισαν σημαντικά προβλήματα προσαρμογής.
Η Κατάσταση της Τηλεργασίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση
Στην ΕΕ, η τηλεργασία παρουσίασε μεγάλη διαφοροποίηση ανάλογα με τη χώρα και τον τομέα. Χώρες με ισχυρή ψηφιακή υποδομή, όπως η Ολλανδία, η Δανία και η Φινλανδία, είχαν υψηλότερα ποσοστά τηλεργασίας ήδη πριν από την πανδημία και κατάφεραν να προσαρμοστούν πιο εύκολα στις νέες συνθήκες. Αντιθέτως, σε χώρες του Νότου, όπως η Ιταλία και η Ελλάδα, η προσαρμογή στη τηλεργασία ήταν πιο δύσκολη, κυρίως λόγω των περιορισμένων υποδομών και της απουσίας κατάλληλης εκπαίδευσης και προετοιμασίας για την εφαρμογή αυτής της μορφής εργασίας.
Η τηλεργασία ήταν πιο διαδεδομένη σε τομείς υψηλής τεχνολογίας και σε επαγγελματίες με υψηλή εξειδίκευση. Το 2018, πάνω από το 40% των εργαζομένων στον τομέα των ΤΠΕ εργάζονταν κανονικά από το σπίτι, ενώ το ποσοστό ήταν πάνω από 30% στις επιχειρηματικές υπηρεσίες έντασης γνώσης. Αντιθέτως, το ποσοστό ήταν πολύ χαμηλότερο σε τομείς όπως η κατασκευή και οι υπηρεσίες που απαιτούσαν φυσική παρουσία.
Πως η Τηλεργασία Θα Εξελιχθεί στο Μέλλον;
Η τηλεργασία δεν αναμένεται να εξαφανιστεί μετά την πανδημία. Αντιθέτως, πολλές εταιρείες, καθώς και εργαζόμενοι, διαπίστωσαν ότι μπορούν να είναι εξίσου ή και περισσότερο παραγωγικοί όταν εργάζονται από το σπίτι. Αν και δεν είναι όλοι οι τομείς έτοιμοι για πλήρη τηλεργασία, φαίνεται πως τα υβριδικά μοντέλα εργασίας (μείγμα τηλεργασίας και φυσικής παρουσίας) θα κυριαρχήσουν στο μέλλον. Οι εργαζόμενοι θα έχουν τη δυνατότητα να εργάζονται με μεγαλύτερη ευελιξία, ενώ οι επιχειρήσεις θα συνεχίσουν να μειώνουν τα έξοδα γραφείων και να προσφέρουν μεγαλύτερη ελευθερία στους υπαλλήλους τους.
Η πανδημία έχει επίσης δείξει ότι οι εργαζόμενοι μπορούν να εργάζονται αποτελεσματικά από οπουδήποτε, αρκεί να έχουν την κατάλληλη τεχνολογία και υποστήριξη. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέες μορφές εργασίας, όπως την ενίσχυση των απομακρυσμένων ομάδων εργασίας, που δεν περιορίζονται γεωγραφικά. Εργαζόμενοι σε περιοχές με λιγότερες ευκαιρίες απασχόλησης μπορεί να αποκτήσουν πρόσβαση σε θέσεις εργασίας που παραδοσιακά βρίσκονται σε μεγάλες πόλεις.
Συμπεράσματα
Η τηλεργασία στην ΕΕ πριν και μετά την πανδημία του COVID-19 έχει εξελιχθεί από μια σπάνια και περιστασιακή πρακτική σε έναν από τους βασικούς πυλώνες της εργασίας του 21ου αιώνα. Η πανδημία υπογράμμισε τα πλεονεκτήματα και τις προκλήσεις αυτής της εργασιακής μορφής. Ενώ για κάποιους εργαζομένους η τηλεργασία είναι μια νέα εμπειρία, για άλλους αποτέλεσε μια ευκαιρία να επαναπροσδιορίσουν την επαγγελματική τους ζωή με περισσότερη ευελιξία και λιγότερο άγχο.
Στο μέλλον, η τηλεργασία αναμένεται να εξακολουθήσει να επηρεάζει την Ευρωπαϊκή αγορά εργασίας, δίνοντας προτεραιότητα στην ευελιξία, την ψηφιοποίηση και την καινοτομία. Οι επιχειρήσεις και οι εργαζόμενοι θα πρέπει να επενδύσουν σε τεχνολογίες και υποδομές, ενώ θα πρέπει να αναπτυχθούν νέες στρατηγικές διαχείρισης της εργασίας εξ αποστάσεως.
Η τηλεργασία, ωστόσο, δεν θα πρέπει να γίνεται με αποκλεισμό άλλων μορφών εργασίας. Κάποιοι τομείς ή επαγγελματίες θα πρέπει να επανέλθουν στην παραδοσιακή μορφή εργασίας, δεδομένων των φυσικών απαιτήσεων της δουλειάς τους. Το μέλλον της εργασίας στην ΕΕ φαίνεται υβριδικό, και οι πολιτικές που θα υποστηρίξουν αυτή την προσαρμογή θα είναι καθοριστικές για το πώς θα αναπτυχθούν τα εργατικά δικαιώματα και οι συνθήκες εργασίας στο μέλλον.